Tuyến tiền liệt chỉ có ở nam giới, có kích thước và hình dạng gần giống như quả hồ đào, nằm ở phía dưới bàng quang bao quanh đoạn đầu của niệu đạo. Bệnh có thể gặp ở bất cứ độ tuổi nào nhưng phổ biến nhất là đàn ông trung niên. Không xác định được các dấu hiệu của viêm tiền liệt tuyến sẽ dẫn đến phát hiện bệnh muộn, khiến quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn.
Viêm tuyến tiền liệt có liên quan đến một nhóm các rối loạn khác nhau biểu hiện bởi sự kết hợp của các triệu chứng kích thích hoặc triệu chứng tắc nghẽn và đau vùng đáy chậu. Một số trường hợp do nhiễm khuẩn tuyến tiền liệt và những trường hợp khác, phổ biến hơn và chưa hoàn toàn sáng tỏ là sự kết hợp các yếu tố viêm không nhiễm khuẩn, co thắt cơ hoành niệu sinh dục, hoặc cả hai. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng, cùng với việc soi tìm vi khuẩn và nuôi cấy mẫu nước tiểu trước và sau khi kích thích tuyến tiền liệt . Điều trị bằng kháng sinh nếu nguyên nhân là do vi khuẩn. Các nguyên nhân không do vi khuẩn được điều trị bằng ngâm trong nước ấm, thuốc giãn cơ, thuốc chống viêm hoặc thuốc chống lo âu.
Thực tế viêm tuyến tiền liệt thường xuất hiện sau nhiễm trùng ngược dòng của viêm niệu đạo, viêm mào tinh hoàn hoặc các vị trí lân cận vùng trực tràng. Vi khuẩn gây bệnh chủ yếu là các vi khuẩn gram (-) đường tiêu hóa và sinh dục tiết niệu như Ecoli. Ngoài ra có thể gặp các vi khuẩn không điển hình khác như Chlamydia, lậu, giang mai…
Tuyến tiền liệt là bộ phận giúp cho phần nước tiểu hình thành trong bàng quang được kiểm soát, ngoài ra, tuyến tiền liệt còn đảm nhiệm sản xuất một số thành phần có trong tinh dịch nam giới là đường, muối, khoáng. Chính vì vậy, nếu như không kịp nhận ra những bất thường trong sức khỏe của tuyến tiền liệt từ sớm, cánh mày râu sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.
Vậy, nguyên nhân do đâu hình thành nên căn bệnh viêm tuyến tiền liệt? Nam giới cần chú ý đến một số lý do dưới đây:
- Có thói quen thủ dâm quá độ: nam giới trong tuổi dậy thì cho đến trưởng thành là đối tượng có thói quen thủ dâm nhiều lần trong ngày, thậm chí ghi nhận ở một số đối tượng còn lạm dụng thói quen này nhằm kích thích ham muốn của bản thân. Tuy nhiên, hành động này diễn ra nhiều lần sẽ khiến cho tuyến tiền liệt bị tổn thương, hình thành ra viêm nhiễm.
- Cơ thể có sức đề kháng yếu hoặc bị rối loạn hệ miễn dịch: những người có hệ miễn dịch cơ thể quá kém sẽ khiến cho đề kháng bệnh kém hơn so với người khỏe mạnh. Cho nên, nếu như nam giới có sức khỏe từ trước không tốt, rất dễ bị nhiễm khuẩn làm cho viêm tuyến tiền liệt xảy ra.
- Nam giới có bệnh nền từ trước: nam giới mắc những bệnh sau có thể bị viêm tuyến tiền liệt như viêm niệu đạo, viêm bàng quang,… có thể khiến cho vi khuẩn sinh sôi nhiều hơn và ngược lên tuyến tiền liệt gây ra viêm.
- Có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: một số thói quen sinh hoạt khiến cho sức khỏe sinh lý nam giới gặp nguy hiểm như uống nhiều rượu, bia, hút thuốc lá,… khiến cho bệnh viêm tuyến tiền liệt xảy ra.
- Đời sống tình dục không an toàn: những người thường xuyên quan hệ tình dục không an toàn như không dùng bao cao su, quan hệ với quá nhiều người,… sẽ tăng khả năng nhiễm bệnh viêm tuyến tiền liệt hơn do vi khuẩn sẽ có điều kiện thuận lợi để xâm nhập sâu vào cơ thể của bạn.
Một số nguyên nhân gây viêm tuyến tiền liệt khác:
Viêm tuyến tiền liệt được phân loại thành 4 loại.
Các loại này được phân biệt bằng lâm sàng và sự hiện diện hoặc vắng mặt của các dấu hiệu nhiễm trùng và viêm trong 2 mẫu nước tiểu. Mẫu đầu tiên là mẫu nước tiểu giữa dòng. Sau đó, kích thích bằng tay tuyến tiền liệt được tiến hành và bệnh nhân đi tiểu ngay lập tức, lấy 10 ml nước tiểu đầu dòng là mẫu thứ 2. Nhiễm trùng được xác định bởi sự phát triển của vi khuẩn trong nuôi cấy nước tiểu; viêm được xác định bởi sự có mặt của bạch cầu trong nước tiểu. Việc sử dụng thuật ngữ "prostatodynia" cho tình trạng viêm tuyến tiền liệt không có tình trạng viêm không được khuyến khích.
Các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào loại nhưng thường liên quan đến một số mức độ kích thích đường tiết niệu hoặc tắc nghẽn và đau. Sự kích thích biểu hiện tiểu nhiều lần và tiểu gấp, tắc nghẽn, cảm giác tiểu không hết bãi, tiểu dắt, tiểu đêm. Đau thường xảy ra ở đáy chậu nhưng cũng có thể ở đầu dương vật, đau lưng phần thấp, hoặc tinh hoàn. Một số bệnh nhân có đau khi xuất tinh.
Viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn cấp tính thường gây ra các triệu chứng toàn thân như sốt, ớn lạnh, khó chịu và đau cơ. Tuyến tiền liệt mềm và sưng to lan toả cả tuyến, mềm nhão hoặc xơ chai hoặc kết hợp. Hội chứng nhiễm trùng toàn thân có thể xảy ra, có đặc điểm là nhịp tim nhanh, thở nhanh, và thỉnh thoảng có hạ huyết áp.
Viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn mạn tính biểu hiện với các đợt nhiễm trùng tái phát có hoặc không có sự thoái triển hoàn toàn giữa các đợt. Triệu chứng cơ năng và triệu chứng thực thể có xu hướng nhẹ hơn viêm tuyến tiền liệt cấp tính.
Viêm tuyến tiền liệt mạn tính / hội chứng đau vùng chậu mãn tính đau là triệu chứng chủ yếu, thường đau khi xuất tinh. Sự khó chịu có thể là đáng kể và thường gây trở ngại đến chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng kích thích đường tiểu hoặc tắc nghẽn cũng có thể xuất hiện. Khi kiểm tra, tuyến tiền liệt có thể đau nhưng thường là không bị nhão hoặc sưng lên. Trên lâm sàng, các thể có phản ứng viêm và không viêm của viêm tuyến tiền liệt mạn tính / hội chứng đau vùng chậu mạn tính tương tự nhau.
Viêm tuyến tiền liệt không triệu chứng thường không gây triệu chứng và được phát hiện tình cờ trong quá trình đánh giá các bệnh khác về tuyến tiền liệt khi có bạch cầu niệu.
Chẩn đoán bệnh viêm tuyến tiền liệt loại I, II, hoặc III dựa vào lâm sàng nghi ngờ. Các triệu chứng tương tự có thể là kết quả của viêm niệu đạo, áp xe quanh trực tràng, hoặc lànhiễm trùng đường tiết niệu. Thăm khám chỉ giúp chẩn đoán trong viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn cấp tính.
Bệnh nhân sốt với các triệu chứng điển hình và các dấu hiệu viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn cấp tính thường có WBC và vi khuẩn trong một mẫu nước tiểu giữa dòng. Xoa bóp tuyến tiền liệt để lấy mẫu nước tiểu sau xoa bóp được cho là không cần thiết và có thể gây nguy hiểm cho những bệnh nhân này (mặc dù nguy cơ vẫn chưa được chứng minh) vì có thể gây nhiễm trùng huyết. Vì lý do tương tự, thăm trực tràng nên được thực hiện nhẹ nhàng. Cấy máu nên được tiến hành ở những bệnh nhân bị sốt và suy nhược nặng, ý thức lơ mơ, mất phương hướng, hạ huyết áp, hoặc các chi lạnh. Đối với bệnh nhân không có sốt, các mẫu nước tiểu trước và sau khi xoa bóp là đủ để chẩn đoán.
Đối với những bệnh nhân viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn cấp tính hoặc mãn tính, những người không đáp ứng tốt với kháng sinh, cần phải siêu âm qua trực tràng và đôi khi nội soi bàng quang để loại trừ áp xe hoặc phá hủy tuyến tiền liệt và viêm túi tinh.
Đối với bệnh nhân mắc bệnh viêm tuyến tiền liệt loại II, III, và IV (viêm tuyến tiền liệt không cấp tính), các xét nghiệm bổ sung có thể được xem xét là nội soi bàng quang và xét nghiệm tế bào nước tiểu (nếu tiểu máu cũng có xuất hiện) và đo niệu động học (nếu có nghi ngờ các bất thường thần kinh hoặc rối loạn cơ thắt).
Bệnh nhân không quá nặng có thể được điều trị tại nhà bằng thuốc kháng sinh, nghỉ ngơi tại giường, thuốc giảm đau, thuốc nhuận tràng và uống nhiều nước. Liệu pháp với fluoroquinolone (ví dụ, ciprofloxacin 500 mg uống 2 lần/ngày hoặc ofloxacin 300 mg uống 2 lần/ngày) thường hiệu quả và có thể được chỉ định trong thời gian chờ kết quả cấy và kháng sinh đồ. Nếu đáp ứng lâm sàng tốt, điều trị được tiếp tục trong khoảng 30 ngày để ngăn ngừa viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn mạn tính.
Nếu nghi ngờ nhiễm khuẩn huyết, bệnh nhân phải nhập viện và dùng kháng sinh phổ rộng đườngg tĩnh mạch (ví dụ, ampicillin và gentamicin). Thuốc kháng sinh được bắt đầu ngay sau khi mẫu bệnh phẩm được nuôi cấy phù hợp và tiếp tục cho đến khi có kháng sinh đồ. Nếu đáp ứng lâm sàng tốt, liệu pháp kháng sinh tĩnh mạch tiếp tục cho đến khi bệnh nhân cắt sốt trong 24 đến 48 giờ, theo sau đó là điều trị kháng sinh đường uống thường trong 4 tuần.
Liệu pháp bổ trợ bao gồm NSAIDs và các thuốc chẹn alpha (nếu quá trình làm rỗng bàng quang có khó khăn và các biện pháp hỗ trợ như ngâm nước ẩm. Hiếm khi, áp xe tuyến tiền liệt phát triển đến mức phải phẫu thuật dẫn lưu.
Viêm tuyến tiền liệt do vi khuẩn mạn tính được điều trị bằng kháng sinh đường uống như fluoroquinolones ít nhất 6 tuần. Liệu pháp được hướng dẫn bởi kết quả nuôi cấy; điều trị kháng sinh theo kinh nghiệm cho bệnh nhân có kết quả nuôi cấy không rõ ràng hoặc âm tính có tỷ lệ thành công thấp. Các phương pháp điều trị khác bao gồm thuốc chống viêm, thuốc giãn cơ (ví dụ cyclobenzaprine có thể làm giảm co thắt cơ vùng chậu), các thuốc chẹn alpha giao cảm và các biện pháp điều trị khác như ngâm nước ấm.
Điều trị là khó khăn và thường không mang lại hiệu quả. Ngoài việc xem xét bất kỳ và tất cả các phương pháp điều trị trên, các thuốc chống lo âu (như SSRI, benzodiazepine), kích thích thần kinh cùng, phản hồi sinh học, xoa bóp tuyến tiền liệt, và các thủ thuật can thiệp tuyến tiền liệt tối thiểu (như liệu pháp nhiệt bằng vi sóng) đã được thử với các kết quả khác nhau.
Viêm tuyến tiền liệt không triệu chứng không cần điều trị.